Ĉu esperanto sen popolo?
Esperanto estas interesa lingvo ĉar ĝi travivas eĉ se ne ekzistas popolo kiu adoptis ĝin kiel propra lingvo kaj eĉ se preskaŭ neniu transdonas ĝin al siaj gefiloj.
Sed, almenaŭ dum 1901, Zamenhof opiniis malsame:
(...) Tiel same kiel la hilelismo ne povos ekzisti sen lingvo neŭtrala, tiel same la ideo de lingvo neŭtrala neniam povos vere efektiviĝi sen hilelismo!Kion vi opinias pri tio?
(...) Lingvo internacia fortikiĝos por ĉiam nur en tia okazo, se ekzistos ia grupo da homoj, kiu akceptus ĝin kiel sian lingvon familian, heredan. (...)
Jes, mi estas profunde konvinkita, ke nek solvo de la hebrea demando, nek enradikiĝo de lingvo neŭtrala estos iam ebla sen hilelismo, t.e. sen kreo de neŭtrala popolo.
L.L. Zamenhof, Letero al Kofman, el la libro Mi estas homo.