Bonvolu ankaŭ viziti mian hejmpaĝon kaj ankaŭ mian ipernitejon.

2007/12/30

Nur la parolantoj posedas la lingvon

As interesting as what Zamenhof put into his language project was what he chose to leave out: he understood very clearly that a language must be allowed to grow and develop, not only because too much rigidity may limit the adaptability of the language to changing needs, but also because participation in the processes of language change gives the speaker an intellectual and emotional investment in the language. All language projects, if they move beyond the author's desk, must confront the problem of ownership: if they are owned by the author they cannot survive; if they are the common property of a collective, there is some hope of survival and growth (Lo Jacomo 1981). Most authors are loath to part with their creations: they are constantly adding to their projects, or seeking to produce ever larger dictionaries. Zamenhof saw very clearly that he must renounce ownership, must strive to create patterns of language loyalty, of shared ownership, leading to the creation of a language community.
Humphrey Tonkin and Mark Fettes, Esperanto Studies: An Overview

2007/11/08

Ĉu esperanto sen popolo?

Esperanto estas interesa lingvo ĉar ĝi travivas eĉ se ne ekzistas popolo kiu adoptis ĝin kiel propra lingvo kaj eĉ se preskaŭ neniu transdonas ĝin al siaj gefiloj.

Sed, almenaŭ dum 1901, Zamenhof opiniis malsame:

(...) Tiel same kiel la hilelismo ne povos ekzisti sen lingvo neŭtrala, tiel same la ideo de lingvo neŭtrala neniam povos vere efektiviĝi sen hilelismo!

(...) Lingvo internacia fortikiĝos por ĉiam nur en tia okazo, se ekzistos ia grupo da homoj, kiu akceptus ĝin kiel sian lingvon familian, heredan. (...)

Jes, mi estas profunde konvinkita, ke nek solvo de la hebrea demando, nek enradikiĝo de lingvo neŭtrala estos iam ebla sen hilelismo, t.e. sen kreo de neŭtrala popolo.

L.L. Zamenhof, Letero al Kofman, el la libro Mi estas homo.
Kion vi opinias pri tio?

2007/09/24

Internacia Seminario 2007

Pasintjare mi partoprenis Internacian Seminarion. Tio, kion mi plej ŝatis, estis havi la eblecon vivi esperante dum kelkaj tagoj. Mi multe lernis pri nia lingvo kaj pri kiel malsamaj homoj parolas ĝin malsame. Ankaŭ mi ŝatis demandi al la aliaj partoprenantoj, kial ili parolas esperanton, kaj mi lernis ke, ĉiu homo lernis esperanton pro malsama kialo.

Do, pro tio ke la sperto estis interesa kaj agrabla, mi partoprenos denove ĉi jare, kaj la novaĵo estas ke mi ne iros tien sola, kiel pasintjare, sed kune kun mia koramikino kiu nun lernetas esperanton. Mi ŝatus ke ŝi havos sperton tiom bonan ol la mia.

Kaj vi, ĉu vi partoprenos IS-on?

2007/08/31

Pri la kongresa resolucio

Mi ĵus legis la ĉi jaran kongresan rezolucion.

Surprizas min:

  • La simpla divido de la mondo inter "Okcidento" kaj "Oriento".
  • Ke oni parolu pri civilizoj.
  • La naiveco de la rekomendo, "ke rilatoj inter civilizoj kaj kulturoj basiĝu ne sur konflikto sed sur interkompreniĝo, justeco kaj paco".
  • ...

2007/08/30

Facile oni forgesas tion, kio okazis.

Mi nun legas la libron "La Serĉado de la Perfekta Lingvo" skribita de Umberto Eco kaj tradukita de Daniele Mistretta. La 10-a ĉapitro, pri la aprioraj filozofiaj lingvoj, komenciĝas tiel (mi introdukis la grasan tipon):


La ensceniĝo de la filozofiaj aprioraj lingvoj starigas antaŭ ni (ne kronologie, sed teorie) modelŝanĝon. Se al la aŭtoroj ĝis nun traktitaj la serĉadon de perfecta lingvo inspiris profundaj religiaj sentoj, por la aŭtoroj, kiujn ni ekde nun pritraktos, temos male pri lingvo servanta elimini ĉiujn idola, kiu katenis la hom-menson malebligante al ĝi la aliron al la scienca progreso. Ne hazarde la plimulto de la mencioj pri universala lingvo, dum tiuj jaroj, venis precize de la britaj insuloj. Ne temas nur pri simpotomo de la ekspansiiĝemo de Anglio; temas ankaŭ pri religia motivo, t.e. la refuzo dontraŭ la latina lingvo (kiu tamen restis vehikla lingvo por la sciencistoj), ĉar ĝin oni identigis kun la lingvo de la katolika Eklezio; ĉion ĉi aldoniĝis al la pli granda malfacilo, kiun la latina reprezentis por angla sciencisto, kies lingvo estis tiom malsimila. Charles Hooles rimarkas "la oftajn mokojn fare de Fremduloj, kiuj ridas rimarkante la ĝeneralan nekapablon de la angloj (iam sufiĉe bonaj scienculoj) paroli la latinan".


Se la nunaj angloparolantaj sciencistoj kontraŭus la nunan lingvan situacion en sciencoj samtiel ol faris iliaj prauloj, eble la sciencoj estus iomete pli internaciecaj.

2007/08/29

Pri la ŝanĝoj ĉe UEA

Kiel ĉiam, la lasta blogero de Maria Sandelin estas leginda. Mi kopias ĉi tie du paragrafojn por inciti vin legi la tutan artikolon.

Nu, konstrui harmonion estas sendube bona intenco. Sed krom ke la plej multaj konfliktoj tra la mondhistorio verŝajne estiĝis inter samlingvuloj, mi neniam komprenis kiel paco kaj amikeco povus esti enkonstruita en lingvo aŭ kun kiu rajto esperantoparolantoj alproprigas al si apartan strebon aŭ / kaj sukceson al paca komunikado.

Mi konfesu tamen, ke – donacinte monon al la mialanda Fonduso por Kanceresplorado – mi ankaŭ pagis la ĉi-jaran membrokotizon al UEA, pro fido al la nova estraro kaj pro verŝajna malapero de laŭdoj al diktaturaj reĝimoj, kiuj tre ĝenis min dum la lastaj jaroj. Ni vidu kiuj ricevos miajn poŝfundajn monerojn venontjare.
Mi aldonu ke ankaŭ al mi ĝenis laŭdoj al diktaturaj reĝimoj. Kaj ke mi ankaŭ pagos kotizon ĉi jare, sed eble estos la lasta kotizo, kiun mi pagos. Ne pro tio ke mi forlasos Esperantujon, tio ne okazos, sed pro tio ke mia bildo pri Esperanto ne kongruas kun tiu de UEA. Eble UEA havas tro da historio, kaj tio malhelpas ĝin kompreni la nunan mondon.

2007/08/20

Ĉu raŭmisto?

Laŭ ĉi tiu kvizo, mi estas raŭmisto.

Vi estas... raŭmisto

raŭmisto

Vi kontraŭstaras la finavenkistojn! Vi ĝuas esperanton kiel hobion kaj ideologian kulturon.

Kia Esperantisto vi estas?




Mi ne scias se mi estas raŭmisto aŭ ne, fakte estas kelkaj aferoj kiujn mi ne ŝatas de la Manifesto de Raŭmo, kaj certe, mi ege malŝatas la uzon faritan de la Civitanoj, sed mi tute kongruas kun tio: "Vi ĝuas esperanton kiel hobion kaj ideologian kulturon".

Kaj vi, kia vi estas?

2007/08/18

Hodiaŭ mi ellitiĝis frue

Hodiaŭ komenciĝas la tria semajno de mia ĉeesto en Minorko, tio estas la mediteranea insulo kiu vidis min naski kaj al kiu mi revenas ĉiujare dum feri-periodo. Dum tiuj du semajnoj, kiuj jam elfluis, mi neniam havis sufiĉe da forto por ellitiĝi frue kaj rigardi sunleviĝon. Ĉi tiu estas bela spektaklo ĉi tie, ĉar tra la fenestro observeblas marbordo, ene de granda kaj bela haveno, tiu kiu kaŭzis tiom da bataloj dum la 18-a jarcento, kaj diskonigis tiun urbon kiu nomiĝas Maó [pr. Ma-o] . Tion dirite, mi diru al vi, ke se hodiaŭ mi havis forton ellitiĝi frue, estis pro tio ke ŝi, ĉi-matene, forlasis la insulon, kaj do devis ĉeesti en flughaveno je preciza frua horo.

Mi estas dudek-ses jara nun, kaj ĉi jaron mi neniam forgesos, ĉar estas la jaro dum kiu mi ekkonis tion, kion oni nomas amon. Sincere, antaŭ kelkaj monatoj mi ekpensis, ke tio, kion preskaŭ ĉiuj serĉadas, estas mito neatingebla. Tamen, mi ĝin trovis, hazarde, en festo al kiu mi ne celis iri pro laceco, sed al kiu oni devigis min ĉeesti, ĉar bezonatis ke mi kunportu muzikon. Tion mi faris kaj ekde tiam mi dividas mian vivon kun tiu virino, kiun mi ekkonis en neforgesebla festo.

Antaŭ kelka tempo, kiam mi anoncis al mia familio, ke mi amis virinon kaj ke ŝi venos al Minorko dum unu somera semajno, iu konsilis al mi, ke mi estu saĝa kaj ke mi venigu ŝin dum ne tro da tempo, ĉar, foje, kiam la tuta kunteksto ŝanĝiĝas, tio kion oni kredas esti amo, estiĝas ĝeno. Sed, tio ne okazis, kaj nun mi malkontentiĝas, ĉar ŝi nur ĉeestis Minorkon dum unu semajno kaj, hodiaŭ, mi devis ŝin akompani al flughaveno, frue matene, kiam la bela somera tago nur ĵus anonciĝis kaj konfirmis al ni, ke tiu amo kiun ni sentas estas vera kaj, espereble, daŭra.

Mi amas vin, MC.

2007/07/25

Ne agu nome de mi, mi petas.

Esperantujo estas "stranga" lingva komunumo, ĉar la denaskuloj estas malmultaj. Tiel, multaj parolantoj, kiel mi, amatore lernas la lingvon dum libertempo kaj, pro tio, la averaĝa lingvoscio estas malpli bona ol en aliaj lingvoj.

Tio, ne devus esti problemo se ni konscius pri tio, sed, bedaŭrinde, kiel Kalle Kniivilä substrekas, esperantistoj agas foje tro entuziasme. En lia blogero, Kalle komentas iun traduk-eraron, sed tia entuziasma amatoreco ne nur estas pri lingvaj aferoj, sed ankaŭ pri poresperantaj agadoj.

Ekzemple, hodiaŭ mi legis retmesaĝon sendita de iu movada gravulo al retlisto pri Eŭropo. La celo de tiu mesaĝo estis disvastigi politikan kampanjon por okazigo de tuteŭropa referendumo pri estonta eŭropa konstitucio aŭ traktato.

Ĉio ĉi estas normala, sed, je la fino de la mesaĝo, estas la jena paragrafo:

ATENTU: ech se vi eventuale ne estas 100-procente konsentaj pri la celoj de la peticio, tamen donu vian subskribon pere de la esperanta versio, char tio montros al la europaj federistaj medioj, ke Esperanto ekzistas kaj ke multaj esperantistoj kaj esperanto-asocioj estas pretaj kunlabori por konstruo de unuigita demokratia Europo. Cetere la atingo de tiu chi celo tute kongruus kun la celoj de esperantistoj, char nur europa federacia shtato havus la intereson kaj la forton disvastigi Esperanton, por plifortigi sian identecon kaj la senton de aparteno de siaj civitanoj al komuna patrolando.
En ĉi tiu paragrafo estas manpleno da tiaj troentuziasmaj poresperantaj sintenoj, kiujn ĉiutage oni povas vidi en esperantaj medioj. Mi analizu:
  1. La subskribanto de tiu retmesaĝo demandas al mi, subskribi peton eĉ se mi ne konsentas pri la celoj! Tio estas grava. Kiom da esperantistoj faras ion nur ĉar ĝi estas en esperanto? Certe, multaj movadanoj ne estas sufiĉe kritikemaj kaj analizemaj. Mi ŝatus ke ili konsciu pri tio ke ne ĉio esperanta bonas.
  2. La subskribanto proponas ke ni uzu ĉi tiun kampanjon por montri al la federalisma movado, ke esperanto ekzistas. Laŭ mi, estas miloj da pli taŭgaj vojoj por tion fari, ekzemple, paroli kun la homoj pri Esperanto, skribi belan pripensatan paperleteron proponantan prelegon pri nia lingvo, ktp.
  3. Poste, la subskribanto asertas ke "la atingo de tiu chi celo tute kongruus kun la celoj de esperantistoj". Miaopinie ĉi tiu estas unu el la plej gravaj problemoj de nia komunumo. Tro multe da esperantistoj kredas ke ni ĉiuj opinias same ol ili aŭ ke ni ĉiuj devus opinii same. Ne, ne kaj ne. Ne estas tiel! Ni ne opinias same, ni nur scipovas la saman lingvon. Tio estas ĉio.
  4. Finfine, la subskribanto de la retmesaĝo asertas ke "nur europa federacia shtato havus la intereson kaj la forton disvastigi Esperanton, por plifortigi sian identecon kaj la senton de aparteno de siaj civitanoj al komuna patrolando". Ĉio ĉi estas malvero. Neniu scias kia estus la lingva politiko de ia estonta federacia Eŭropo, nek se tia Eŭropo estos naciisma ŝtato, kiel la nunaj, kiuj bezonas plifortigi la senton de aparteno al patrolando per lingva politiko, kaj tiel perfortas tiujn, kiujn ne parolas la nacian lingvon. Ĉu la subskribanto kapablas antaŭvidi estontecon?
Konklude, mi nur havas du petojn:
  1. Ne agu nome de mi, ĉar, plej probable, mi ne samopinias.
  2. Antaŭ agi, pripensu. Viaj agoj havas sekvojn, tiel, se viaj agoj estas ridindaj, eksteruloj primokos ĉiun esperantiston, ne nur vin.

2007/06/30

Pri fremdaj proprajn nomoj en esperanto

Danka'l tiu blogero de Beĉjo mi trovis tiun blogeron ĉe Akvosfero pri kiel eskribi fremdajn proprajn nomojn en esperanto. Li diras, ke se ni skribas japanajn proprajn nomojn per esperanta alfabeto, kial ni skribu, ekzemple, polajn nomojn kiel en la pola, eĉ se la prononco ne estas divenebla?

Mi opinias ke li ja pravas, skribi neprononceblajn nomojn estas stulte, do eble, esperantigi fremdaĵojn estus lerta.

Sed, tamen, ne ĉiam estas facile trovi adekvatan esperantan version de ĉiu nomo, kaj povus okazi ke ĉiu esperantisto skribu ilin malsame.

Do, pro tio, mi kredas ke la solvo, kiun uzas Beĉjo en ĉi tiu blogero estas lerta, li skribas la nomojn en la originala lingvo, sed poste, inter krampoj, li ankaŭ helpas al la leganto per esperantigado de tiu nomo laŭ prononco.

Do, sciu ke mia unua familia nomo (en Hispanio ni havas du) estas Quintana (Kintana).

2007/06/29

Ĉu Esperantujo povus esti sektema socio?

Iu neesperantisto diris al mi, ke estas strange, ke Esperantujo ne estu ia sektema socio.

La respondo estas facila, esperanto estas nur lingvo, kvankam kelkaj esperantistoj ne kongruas kun tio. Kaj, pro tio, ĉar ĝi nur estas lingvo, ĝi ne povas esti uzata por kontroli aliajn homojn. Por tion fari oni bezonas fortan ideologion, kiun la nuna Esperantujo ne havas.

Mi konas sektemajn organizojn, kiuj estas religiaj, politikaj aŭ/kaj naciismaj, sed mi konas neniun tian organizon, kiu estas bazita sur lingvo. Ĉi tio ne signifas ke ne estas sektemuloj ene de Esperantujo, tio signifas ke se ili estas tiaj estas pro aliaj kialoj, ne pro esperanto.

Do kial tiom da eksteruloj al nia lingva komunumo pensas ke esperantistoj estas sektemuloj?

La kaŭzoj estas pluraj kaj diversaj, sed sen tro pripensi mi ja povas listigi almenaŭ du:

  1. Finvenkisma ideologio, kiu dum la unuaj jardekoj estis forta. Ne forgesu tiujn Zamenhofajn fotojn, verdajn flagojn, himnoj, ktp.
  2. La fakto ke, pro lingvaj bariloj, ni ne povas esti komprenataj de la aliaj, pro tio, el ekstere ŝajnas ke nia komunumo estas ferma. Ankaŭ pro tio, la eksteruloj ne povas koni la diversajn vidpunktojn, kiuj kunekzistas ene de Esperantujo, kaj nur konas tion, kio estas dirite de kelkaj esperantistoj kiuj plej varbas ekstere.

Mi kredas ke estas bezonate, ke ni, anoj de nia lingva komunumo, klopodu ŝanĝi la publikan bildon de esperanto, kaj mi faros tion, ne parolante pri esperanto kiel solvilo de iajn lingvajn problemojn [1], sed disvastigante la fakton, ke esperanto estas interesa lingva komunumo de homoj kiuj libere decidis partopreni ĝin. Mi kredas ke ĉi tiu estas nia plej bela karakterizo. Male ol aliaj lingvoj, esperanto havas malmulte da denaskuloj, kaj, eĉ tiel, ĝi sane travivas dum tempo en kiu multaj lingvoj malaperas pro manko da parolantoj.

[1] Tio ne signifas ke esperanto ne povas esti utila por solvi lingvajn problemojn, ĝi ja povas esti ilo utila se lerte uzata.

2007/06/22

Esperanto: Ĉu fiasko, ĉu sukceso?

Ekestis debato ĉe retlisto iberia-esperantistaro, pri ĉu esperanto sukcesis aŭ ne. La kaŭzo estas dokumento de konata konsilista firmao (Accenture) kiu metis esperanton en listo de fiaskitaj projektoj (4-a paĝo de tiu PDF), kune kun Titanic kaj la eŭropa konstitucio.

Male ol kelkaj samretlistanoj, mi kredas ke tiu firmao ja pravas, sed tamen, ankaŭ pravas tiuj kiuj opinias ke esperanto ja estas sukcesa entrepreno. Mi klarigu.

Fiasko estas ĉiam relativa afero, oni fiaskas laŭ antaŭe difinita celo. Sen celo, fiasko ne eblas.

Do, kiu estas la celo de esperanto? La respondo facilas: neniu. Esperanto nur estas lingvo kaj, tiel, ĝi ne povas celi ion ajn. Estas la esperantistoj kiuj celas ion.

Do, kion celas esperantistoj? Miaopinie ĉi tiu demando estas sensenca, ĉar ĉiu esperantisto kaj ĉiu esperanta organizo havas sian propran celon. Do, mi ja scias kion mi celas pere de esperanto, sed mi ne scias kion la aliaj samlingvanoj celas, krom tiuj kiuj iam publike esprimis siajn celojn.

Mi scias, kaj multaj eksteruloj al nia movado ankaŭ scias tion, ke multaj el la unuaj esperantistoj havis konatan celon: krei kaj plibonigi planligvon kiu estos uzata kiel internacia helplingvo en ĉiu ebla medio. Kaj tiuj finvenkismaj ideoj ankoraŭ estas vivantaj ĉe kelkaj esperantistoj.

Evidente, hodiaŭ esperanto ne estas la dua lingvo de ĉiuj, fakte ĝi estas uzata kiel helplingvo preskaŭ nenie. Precize tio estas kion la eksteruloj al nia lingva komunumo pensas kiam ili parolas pri esperanto. Post tiom da jaroj da, laŭ mi fuŝa, finvenkisma informado, eksteruloj estas konvinkitaj ke esperanto, kiel lingvo, havas klare difinitan celon kaj ili ĉiutage spertas ke tiu celo ne estis plenumita, do evidente, ili pensas, esperanto fiaskis, kaj ili pravas.

Sed ne ĉiu esperantisto uzas la lingvon pro finvenkisma ideologio. Kelkaj el ni uzas esperanton ĉar ni ŝatas la lingvon mem aŭ ties komunumo, aŭ pro iu alia nekonata kialo.

Do indas diri al la mondo ke Esperantujo estas sukcesa komunumo da homoj kiuj libere decidis partopreni ĝin per lernado kaj uzado de esperanto. Kaj ke tiel, esperanto estas sukcesa lingvo, kiu estas uzata ĉiutage en multaj medioj, kvankam nur malplimulto da homoj uzas ĝin.

Esperanto estas nur lingvo, ĝi ne havas ideologion, nur ties parolantoj havas ĝin, kaj ni ĉiuj opinias malsame. Ni ne estas samideanoj, ni estas samlingvanoj.

2007/06/08

Maria Sandelin

Post legi la lastan blogeron de Maria Sandelin mi ne povas eviti skribi ke ŝi estas la plej leginda blogisto de Esperantujo.

Dankon pro via klarmenseco, Maria.

2007/05/28

Franklina Roosevelta

Ĉefa kialo por aldoni novan vorteton "na" estas ke estas malbele modifi personajn nomojn fremdajn al esperanto.

Malbele? Kial?

Rigardu kion faras kroatoj en siaj stratoj kaj placoj:

Franklina Roosevelta

Do, se ni povas diri:

  • Mi ne ŝatas Georgeon Bushon.
  • Mi iros al la Zamenhofa strato.
  • Mi aŭskultas Mozartan muzikon.
  • Aŭ mi promenis en Franklina Roosevelta placo de Zagrebo.


Kial do introduki novan vorteton?

Ne antaŭlonge mi ankaŭ skribis pri naismo

2007/04/29

Esperantaj literoj en komputilaj medioj

Okazas senfina debato en Esperantujo pri esperantaj literoj; niaj belaj ĉapeloj. Certas ke antaŭ kelka tempo estis malfacile skribi tiajn literojn per komputiloj, sed hodiaŭ, danke al unikodo, tio ne devus esti problemo, ekzemple, en linukso, eblas skribi esperante sen fari strangajn agordojn. Mi kredas ke post kelka tempo la debato ĉesos ĉar en ĉiu komputilo eblos skribi en ĉia skribsistemo, ekzemple, ĉe blogger nun eblas skribi Hindie per ĉia komputilo [angla retejo].

2007/03/26

Lingvoj kaj naciismoj

Kiam mi alvenas hejmen, mi kutime ŝaltas radion. Hodiaŭ oni intervjuis Le Pen-on, kiu estas la estro de la ekstremdekstra franca partio Nacia Fronto. Tiam, mi ne povis eviti scivolemi pri kion pensas Le Pen pri manifestacioj, kiel tiu por la okcitana lingvo, kiun mi partoprenis. Estas vere ke multaj homoj partoprenintaj opinias, same kiel Le Pen, ke libera merkato, malfermaj landlimoj, la Eŭropa Unio, ktp malbonas. Certe, tiu analogio estas riska, ĉar multaj el tiuj homoj kiuj hisadis grandajn ruĝajn flagojn, post la manifestacio, subtenis, per la okcitana esprimo «Òc!» (Yes!), la francan rugbean teamon antaŭ televido de drinkejo, do certe ili ne estis ekstremuloj. Tamen, ĉiam, kiam oni defendas lingvon, kiu estas necesa ago, aperas homoj kiuj havas, laŭ mi, danĝerajn ideologiojn, kiel naciismo. Mia demando estas, kiel defendi lingvon sen helpi naciismon?

Alia interesa demando, kiu iomete rilatas al tiu hodiaŭa temo, estas kiel defendi ke landlimoj estas ŝanĝeblaj sen helpi neniun naciismon. Eble, malfacilas kompreni tion, sed por mi, kiu ne kredas je la estonteco de Hispanio, kaj kiu ankaŭ ĉiutage pli malŝatas ĉiaspecajn naciismojn ol antaŭe, tiu estas facile komprenebla demando.

Kiu celas kion?

Esperanto ne celas ion ajn. Estas ĝiaj parolantoj, kiuj celas atingi aŭ ne atingi ion per ĝi.


Mi tute kunsentas tiun frazon de Gary Mickle. Kaj, ekde mi lernis esperanton, mi ofte renkontris homojn, kiuj ne komprenas tion.

Mickle ankoraŭ parolas pri la fakto ke esperanto, okaze ke ĝi iam estos uzata grandskale, povus malutili al lingva diverseco, kaj mi ankaŭ kunsentas. Esperanto estas ilo, kaj ĉiu ilo povas esti uzata diversmaniere.

2007/03/25

La kaŝita esperantistaro

Ne antaŭlonge mi partoprenis manifestacion por la okcitana lingvo (pri tio skribis parŝo).

Mi nur volas substreki ke tie ni renkontris multe da nekonataj esperantistoj, homoj kiuj iam lernis nian lingvon sed ne agas ene de la movado. Tiu estas la kaŝita esperantistaro, kiu certe esta pli granda ol mi kredis antaŭe.

2007/03/21

Energio

Tero funkcias danka'l la suno. Sen tiu energio, preskaŭ nenio okazus sur tiu planedo.

Homaro havas povon pro nia kapablo pli bone profiti disponeblan energion. Ni faras tion kiam ni plibonigas obtenon (plibonigado de agrokulturado), aŭ kiam ni plibonigas uzon (novaj teĥnikoj, kiel la rado).

Multe da suna energio estis akumulata kiel nafto. Kaj la lastatempa impresa kreskado de nia povo, estas pro uzo de tiu ŝparata energio.

Sed nun, granda parto da tiu heredaĵo jam estas uzata. Ni devos fari kiel homaro faris antaŭe, tra jarmiloj, plibonigi obtenon de energio (suna, venta, ...) kaj uzon (pli bonaj maŝinoj).

Simple, sed malfacile.

2007/03/13

Mi ne volas neglekti ĉi tiun blogon

Tiun blogon mi neglektis lastatempe. Okazas ke mi jam estas je la mezo de mia doktoriĝanta periodo, kiu en Francio daŭras tri jarojn, kaj mia laboro devenas pli intensa, do mi ne trovas tiom da tempo kiom mi volus por skribi ĉi tie.

Hodiaŭ mi skribos etan blogeron pri diversaj aferoj.

Unue, mi volas komuniki al vi ke post longa pripensado, mi abonis La Ondon de Esperanto. Mi dubis. Ĉu aboni la UEAn Esperanton, ĉu la Ondon, ĉu Monaton? Mi rapide malaperigis Monaton je mia listo. La kaŭzo estas simpla. Monato estas ege interesa, sed mi jam legas similajn pli kvalitajn artikolojn en neesperantaj revuoj. Ĉi tiu estas unu el la plej gravaj problemoj de malmulte parolataj lingvoj, malfacile oni povas konkuri plej parolatajn lingvojn. Inter Esperanto kaj La Ondo mi elektis La Ondon pro du kialoj. Unue ĉar La Ondo ne apartenas al UEA. Kiel ano de TEJO mi jam ricevas Kontakton, do mi volas favori diversecon ene de Esperantujo, kaj ankaŭ en mia bretaro. Due, ĉar la enhavo de tiu revuo ŝajnas pli interesa ol tiu de Esperanto. Ĉu mi bone elektis?

En mia lasta blogero mi skribis pri Tujter. Ĉi tiu estas ilo por sendi etajn mesaĝojn al amikoj. Mi nun ekkomprenas ĝin, kaj mi bedaŭras ke la sistemo por sendi kaj ricevi tiujn etmesaĝojn pere de poŝtelefonoj ne funkcias ekster Usono sen pagi internacian prezon. Finfine, nur du aŭ tri el miaj amikoj uzas ĝin, do mi kredas ke finfine mi ne uzos ĝin ĉiutage pro manko da kontaktoj.

Finfine, mi anoncas ke sabate okazos grandega manifestacio por la okcitana lingvo en Beziers (suda Francio). Mi iros tien kune kun multe da esperantistoj el okcitanio kaj ankaŭ el Katalunio. Do mi konos tiujn katalunojn pri kiuj mi tiom aŭdis! Ŝajnas ke ni multe festumos tie, krom manifestacii, do eble dimanĉe mi ne estos homo, mi estos kvazaŭ senviva korpo ;)

2007/03/06

Twitter

Mi kredas ke Twitter hokos min. Se vi ankaŭ estas hokata, tie mi estas pqs.

2007/03/03

Naismo

Ŝajne, nun naismo furoras. Kaj pri tio ni parolis en listo de iberia esperantistaro kaj ankaŭ, hieraŭ vespere, en kluba vespermanĝo de EKC (Tuluzo).

Esperanto estas lingvo kaj la lingvon evoluigas parolantoj. Kutime,lingvoj evoluas spontane, sen konscia pensado pri gramatiko. Sed naismo ne estas tia evoluo. Naistoj estas homoj, kiuj volas enkonduki ion pro ia gramatika kialo. Ili kredas ke esperanto estos plibonigita per modifo de ĝian dezajnon. Do, en tiu okazo, oni ne povas paroli pri "natura" evoluo de lingvo.

Mi kredas ke la kerno de tiu afero estas, ĉu esperanto bezonas modifojn por sukcesi pli ol nun? Mi opinias ke ne. Se esperanto ne estas tiom sukcesa kiel ni volas ne estas pro gramatikaj kialoj.

Naismo estas nur modo, kaj, kiel ĉiu modo, malaperos kun la vento.

2007/02/27

Kial mi daŭras mian esperantumadon

Post pli da unu jaro kaj duono, mi ankoraŭ esperantumas.

Kial?

Unue, ĉar mi ankoraŭ opinias ke esperanto belas kiel lingvo. Sed tio ne sufiĉas, ĉar estas multe da aliaj belaj aferoj en la mondo, do mi zorge elektas kion mi faras dum mia libertempo.

Fakte, en esperantio mi trovis tri aspektojn, kiuj estas gravaj laŭ mi:

1. Plimulto da esperantistoj lernis ĉi tiun lingvon sole, post persona decido, ne devige. Do, esperantio estas komunumo de homoj kiuj libere elektis partopreni ĉi tiun komunumon. Tio belas, ĉar, en nia mondo, oni ne povas elekti multe da gravaj aferoj kiel, ekzemple, nian denaskan lingvon aŭ pasporton.

2. Esperantio estas socio bazita sur merito. Esperantistoj iĝas elstaraj, kiam ili bone regas la lingvon, kaj kiam ili plibonigas la komunumon aŭ la lingvon kaj ties kulturon. Plej influaj esperantistoj meritas esti influaj.

3. Esperanto estas lingvo elstara, ĉar ĝi estas uzata malgraŭ ĝi ne havas nek teritorion nek klare difinitan kulturon, nek influan literaturon, ktp. Do, ĝia ekzemplo multe povus helpi al etaj lingvoj en tutmondiĝanta socio.

Eble, surprizas vin ke mi ne menciis esperanton kiel solvo al lingvaj problemoj. Tio estas ĉar mi estas skeptika pri tio. Unue, ĉar mi opinias ke esperanto ne tute solvos neniun lingvan problemon, tamen ĝi povus esti grava ilo por helpi. Due, tio, kio instigas min ĉiutage, ne estas iu idealo sed plezuro. Certe, parton de tiu plezuro kaŭzas idealoj, sed ne ĉion. Sed, malgraŭ mia skeptiko, esperanto estas tre utila al mi por cerbumi pri lingvaj problemoj kiujn mi ja bone spertis, ĉar multe da esperantistoj altkvalite pripensas pri lingvaj problemoj.

Kaj vi? Kial vi esperantumadas?

2007/02/14

O, la, la, la

Kiam mi eklernis esperanton, mi skribis kun granda influo de mia gepatra lingvo (la kataluna) [1]. Kutime, kiam mi relegis skribaĵon mian, mi konstatis ke mi povis simpligi preskaŭ ĉiun frazon kaj, preskaŭ ĉiam, mi foriris kelkajn artikolojn. Mi ne multe pripensis pri tiu afero, sed mi jam nekonscie sentis ke, en esperanto, la artikolo ne estis tiom bezonata kiel ĉe mia latinida gepatra lingvo.

Hodiaŭ mi legis tiun legindan artikolon, aperinta ĉe Lingva Kritiko, kaj mi komprenis kial mi foriris multe da artikoloj dum mia lernado. Tio estas ĉar, ŝajne, la artikolo estas superflua. Interesa afero, ĉu ne?

Ĉu ankoraŭ iu pensas ke esperanto estas tute logika?

[1] Mi certas ke ankoraŭ mi faras tion, sed mi esperas ke ne tiom kiel antaŭe.

2007/02/12

feevy

Multaj blogistoj ŝatas havi liston en flanko de ilia blogo en kiu ligi aliajn blogojn, kiuj povas esti interesaj al la legantaro. Sed tiaj listoj estas senvivaj, senŝanĝaj. Sed, ekde hodiaŭ, ni ĉiuj povas havi vivantan liston, kiu montras la lastajn blogerojn de la blogoj, kiujn ni ŝatas, kvazaŭ e-planedo. Tio estas danka'l feevy, kiu estas senpaga kaj facile agordebla reta servo. Uzu ĝin!

2007/02/11

Interesa kontrasto


Hodiaŭ mi promenadis, sub vintra ĉielo griza. Mi aŭskultadis tion, ian amuzan elektronikan muzikon. Kiam la disko finiĝis, la sekvanta aŭkultiĝis. Estis Mozart. Mi ŝatis ambaŭ muzikojn. Sed tio, kion mi plej ŝatis, estis la kontrasto. :)

Estonteco

Kelkaj homoj opinias ke estinteco estas la sola aĵo, kiun oni vere havas, do pri ĝi ĉiam parolas, kaj laŭ ĝi ĉiam agas. Sed, laŭ mi, ne estas tiel. Sur ĝi oni ne povas agi, ĉar kiam io iĝas estinta, ĝi porĉiame foriras el nia atingo. Plie,oni ne vere konas estintecon, ĉar memoro ne estas fidinda. Fakte, oni nur havas estontecon, ĉar sur ĝi oni ja povas efike agi, pere de la nepre efemera estanteco.

Certe, neniu povus nei, ke estonteco foje alportas malbonon, kaj pro tio kelkaj timas ĝin. Sed, sendube, ankaŭ bonon alportas ĝi. Per estanteco, ni havas la eblecon, influi tion, kio okazos. Tiel, oni povas klopodi por ke la estonta estanteco estu bona. Tamen, tio kio okazos ne nur dependas de niaj agoj, do ĝi estas necerta. Sed tiu necerto estas tio, kio igas la vivon interesa. Male, en tute certa mondo, oni estus kiel senvivaj globoj de bilardo.

Optimisme indas rigardi estontecon. Male, timo povus invadi onian vivon, kaj time oni ne povas vivi.

2007/01/20

Craiglisto

Kelkaj el miaj amikoj iam loĝis en Usono. Ili ĉiuj uzis Craigliston por aĉeti biciklojn, meblojn kaj aliajn utilajn aĵojn. En Eŭropo, male, ne ekzistas tia sukcesa ttt-ejo, tiel, ĉi tie interŝanĝo de uzataj aĵoj ne estas tiel efika kiel en Usono. Kial Eŭropo ne havas ian Craigliston? Ĉu pro lingva kaŭzo? Ĉu pro nia vidmaniero? Ĉu pro nia diserigo?

2007/01/16

Kion skribi?

Praktiki la lingvon estas mia celo ĉi vespere. Do mi skribas. Sed, pri kio skribi?

Mi lacas. Mi ĵus klopodis legi ion, sed mi ne vere sukcesis. Mi rigardas tra la fenestro, el mia lito. Mi rigardas la nigran riveron kaj la lumigitan ponton kiu ĝin transiras, sed neniun temon mi trovas ekstere. Mi bedaŭras.

Ni esperantistoj havas lingvon, komunan lingvon, sed lingvo ne sufiĉas por konversacii. Lingvo nur estas betono per kiu ni konstruas kaj komunikas ideojn. Tiel, esperanto, por vivi, bezonas konversaciojn, bezonas ion diritan.

Sed, kion diri? Pri kio skribi? Kion komuniki?

Miaj kutimaj temoj eble ne sufiĉe interesas al la esperantistaro. Ĉu mi skribu pri esperanto? Nu, mi ja skribas pri esperanto, kiel multaj esperantistoj kiuj uzas esperanton por paroli pri esperanto; ĉar esperanto estas tio, kion ĉiu esperantisto ŝatas. Tamen, estus pli bone se oni parolu pri io alia. Ĉu ne?

En renkontiĝo mi agrable konversaciis pri simplaj ĉiutagaj aferoj, trinkante teon en gufujo aŭ bieron en drinkejo. Sed, ĉu mi skribu ĉi tie pri mia vivo? Mi ne ŝatas tion; mi povus paroli pri ĝi, sed skribi? Ĉu mia eta vivo estas sufiĉe grava por skribi pri ĝi, kaj eĉ por ke iu ajn legu pri ĝi?

Do mi ĉesos. Serĉante temon, mi ja tro skribis. Sed ne gravas, mi nur volis uzi la lingvon, do la celon mi jam plenumis.

Bonan nokton, morgaŭ mi denove pensos pri kion skribi.

2007/01/06

Kiel fiŝoj en maro

Mi ĵus legis blogeron en kiu Sonja parolas pri tokipono kaj ĝia nuna disvastigo. Iam, Sonja kreis belan lingvon, kiu enhavas belan filozofion. Sonja diras ke ŝi nenion faris por ĝin disvastigi, tamen, la lingvo evoluas libere kaj disvastigas nature.

Tio bone montras unu el la belecojn de la reto, scioj povas disvastigi pli facile nun ol antaŭe. Se Sonjia kreintus tiun lingvon antaŭ cent jaroj eble neniu parolus ĝin nun. Hodiaŭ, kontraŭe, scioj evoluas en la reto sole, kiel fiŝo en la maro, kaj post cent jaroj, iu parolos ion similan al la nuna tokipono.

Kaj, ankaŭ tiu rakonto montras al ni alian gravan aferon. Malmateriaĵoj povas esti kreitaj de iu, sed neniu povas ilin posedi. Kiam mi aŭdas rakonton, mi povas rakonti ĝin denove, sed tiel, tio kion mi rakontos ne estos same ol tio kion mi aŭdis. Ankaŭ, du homoj neniam parolas la saman lingvon same, lingvoj reproduktas kaj evoluas en ĉiu buŝo. Denove, kiel fiŝoj, post ĉiu reprodukto, scioj iom kaj iel ŝanĝas.

Bedaŭrinde, en nia mondo, estas iuj kiuj ne komprenas tion, kaj opinias ke oni povas posedi ideojn, malmateriaĵojn, kaj leĝoj tiajn homojn protektas. Sed pri tio mi ne skribos hodiaŭ, estas tro longa, kompleksa kaj malkontentiganta afero.

Mi ŝatas belajn ĉapelojn!

Nu! Mi kontentas, ege kontentas.

Nuntempe, dank' al unikodo, skribi nian lingvon ĉapele, ne devus esti problemo. Tamen, ne ĉiu komputilo ankoraŭ bone subtenas unikodon kaj ne ĉiu esperantisto scias kiel skribi ĉapele pere de sia komputilo. Do, mi bedaŭras, multaj ankoraŭ skribas pere de la x-sistemo, kiu, laŭ mia vidpunkto (mi ne volas polemiki pri tio) estas malbela, kaj eĉ malfaciligas legadon.

Sed, iu lerta esperantisto, kaj, ŝajne, komputilisto, kreis programeron por Firefox, kiu nomiĝas ĉapelisto. La celo de tiu programo estas ĉapeligi la tekstojn skribitajn x-sisteme.

Bonege! Ĉar mi retmesaĝumas pere de ttt-ejo, mi ankaŭ povas ĉapeligi la retmesaĝojn sendatajn al retlistoj kaj, precize, estas en retmesaĝoj kie oni trovas la plimulton de tekstoj skribitaj x-sisteme.

Do, ekde nun, mi ne plu legos malbelajn x-sistemajn mesaĝojn.

Freŝaj komentoj